Digitale geletterdheid draait om alles wat iemand in een digitale samenleving moet kennen en kunnen.

Wat houdt digitale geletterdheid nu precies in? Vier onderdelen zijn benoemd binnen digitale geletterdheid die van belang zijn voor mensen:

• • ICT-basis­vaardig­heden (basis functies van computers en computernetwerken begrijpen en toepassen.)
    
  • Informatie­vaardig­heden (gebruikbare en betrouwbare digitale informatie kunnen bereiken)
    
  • Mediawijsheid (veilig en slim inzetten van alle beschikbare media)
    
  • Computational thinking (problemen kunnen oplossen met behulp van een computer)
    

Dus dat gaat niet alleen over internet maar meer dan dat.

De digitale kloof verwijst niet alleen naar de kloof tussen mensen met en zonder toegang tot internet en schermen. Maar dat gaat ook over vaardigheden en kennis. Daarbij ging men uit van een rechtstreeks verband tussen sociale en digitale uitsluiting. Er werd dus gedacht dat digitale uitsluiting enkel en alleen een probleem was van de meest kwetsbare groepen, zoals mensen in armoede, laagopgeleiden of langdurig werklozen.

Het gevoelsmatige belang van die smartphone vertaalt zich ook door in gedrag. De gemiddelde (mobiele) schermtijd van de Vlaming per dag bedroeg 185 minuten in 2022. Dat is drie minuten minder dan vorig jaar, maar blijft daarmee op het hogere niveau van intensiteit die we onszelf sinds de coronacrisis hebben aangemeten. De Vlaming spendeerde ook in 2022 gemiddeld ruim drie uur per dag in smartphone-apps. 

Bron: IMEC

57% van de Vlamingen vertrouwt erop dat men de meest voorkomende problemen met digitale technologie kan oplossen. We zien zelfs een daling in het aantal Vlamingen dat het omgaan met digitale technologieën makkelijk vindt (57%). Deze daling geldt over de verschillende leeftijden heen, maar de oudste leeftijdsgroepen scoren het laagst. 28% van de 65-74-jarigen en 18% van de 75-plussers geven aan makkelijk om te gaan met digitale technologieën. 

Bron: IMEC p67

Niet alle Vlamingen zijn even klaar voor een doorgedreven digitale transformatie. Het verschil tussen diegenen die wel klaar zijn en diegenen voor wie het allemaal wat te snel gaat, wordt aangeduid als de zogenaamde ‘digitale kloof’. Deze kloof bestaat uit een samenspel van drie elementen. 

De meest klassieke manier om de digitale kloof te benaderen, is in termen van toegang en het maken van een onderscheid tussen zij die toegang hebben en zij die geen toegang hebben tot de nodige toestellen en connectiviteit om te kunnen participeren in de digitaliserende samenleving. Een tweede is die van vaardigheden om vlot en doelgericht te kunnen omgaan met die technologie en te doen wat men verondersteld wordt ermee te kunnen doen. In derde instantie is er de kloof op vlak van attitudes en het onderscheid tussen zij die wel en niet het vertrouwen en een positieve insteek ten aanzien van technologie hebben om er mee aan de slag te gaan. 

Wij zien een verdere uitdieping van de kloof in Vlaanderen tussen jongere en oudere generaties. 

Met digitale vaardigheden gaat het niet meer alleen om het louter kunnen gebruiken van een digitale toepassing. Ook het veilig gebruiken van deze digitale toepassingen en het beschermen van persoonlijke gegevens is belangrijk. Daar schuilt een aandachtspunt, want minimum één vierde van de Vlamingen heeft - volgens zichzelf - niet de vaardigheid om zich veilig online te begeven. 

Deze vaardigheid ligt hoger bij Vlamingen met een hoog inkomensniveau dan bij Vlamingen met een laag inkomensniveau. Bovendien gaan ouderen niet onveiliger online dan jongeren. Anderzijds kan slechts de helft van de Vlamingen verifiëren of een online shop betrouwbaar is (49%). Hier zien we wel een groot verschil tussen de jongste leeftijdsgroep (60%) en de 65-plussers (18%). 

Als het gaat over digitale vaardigheden en toegang, spelen 5 factoren een belangrijke rol om het risico op digitale uitsluiting te bepalen:

• Inkomen
• Opleiding
• Leeftijd
• Gezinssamenstelling
• Geboorteland

Kijken we naar combinaties van bovenstaande bevolkingsgroepen, zoals senioren zonder secundair diploma of laaggeschoolden met een laag inkomen, dan stijgen de cijfers die wijzen op digitale uitsluiting soms tot wel 80%.

Maar studies geven alleen de grote lijnen weer, terwijl in feite iedereen te maken kan krijgen met digitale uitsluiting. Enkele voorbeelden:

• Iemand kan hoogopgeleid zijn en over een goed inkomen beschikken, maar toch digitaal uitgesloten worden door een gebrek aan motivatie, hulp en/of zelfvertrouwen.
• Iemand kan laaggeschoold en werkloos zijn, maar tegelijk digitaal mee zijn omdat zijn of haar netwerk genoeg digitaal vaardige mensen telt.

Bron: Mediawijs (Link)